Namazda gözleri yummak
İftidah tekbirinden selama kadar. namazın herhangi bir yerinde gözleri yummak mekruhtur. Özellikle secdede gözler kesinlikle açık olmalıdır. Bilindiği gibi mekruhlar namazı bozmamakla beraber, yapılması hoş/uygun olmayan halleri ifade eder. Mekruh olan bir fiili işlemek namazı bozmaz fakat namazdan elde edilen sevapları azaltabilir. Namazda haram olan birşeye kazara bakmamak için veya huşûu temin maksadıyla gözleri yummak ise caizdir.
Namazda sureleri (kıraati) kalben (zihinden) okumak
Bilindiği gibi kıraat namazın farzlarındandır. Kıraatın ölçüsü ise kendisi duyacak şekilde veya dili hafifçe kıpırdatacak şekilde okumaktır. Kendi okuyuşunu duymak şart olmamakla beraber efdaldir. Lakin en alt sınır dil hareketleri olacak şeklide okumaktır. Surelerin kalben yani zihinden okunduğu namazda kıraat yerine getirilmemiş olur ve kılınan bu namaz sahih değildir. İadesi gerekir. Malesef çoğu kişi bunu bilmediği için namazları geçerli olmamaktadır. Namazlarımızın geçerli olabilmesi için en az dil hareketleri olacak şekilde sureleri okumamız gerekir. Sureleri içimizden okuduğumuz namazlar sahih olmaz. Namaz hiç şüphesiz dinimizin en büyük ibadetlerindendir ve bunu layıkı ile yerine getirmek gerekir. Son derece önemli olan namaz ve namaz ile ilgili hususları araştırıp iyi öğrenmek gerekir.
Bu konuya ilaveten Diyanneten bir alıntı:
Fakihler ezberlenmiş olan Fâtiha sûresinin ve diğer sûrelerin namazda dili kıpırdatmaksızın ve ses çıkarmaksızın zihinden tekrarlanmasını okuma (kıraat) saymamışlardır; yani böyle yapmakla, namazın rüknü olan kıraatin yerine getirilmiş olmayacağını söylemişlerdir. Hiç ses çıkarmamakla birlikte harfleri diliyle düzeltmenin okuma sayılıp sayılmayacağı ise tartışmalıdır. Dilin hareketinin okuma sayılmayacağını söyleyenlere göre kendi duyabileceği bir sesle, fısıldar gibi, harfleri yerlerinden çıkartmak ve niteliklerini uygulamak suretiyle kıraat etmek en doğrusudur. Kimi âlimler ise, ezberdeki bir sûreyi ses çıkarmadan fakat dili hareket ettirerek tekrarlamanın okuma sayılacağını söylemişlerdir.
Namazda sağa sola bakınmak
Namazda sağa sola bakmak tenzihen mekruhtur. Namazın sevabını azaltır. Namazda sağa sola bakan, namaza odaklanmayan bireylerin namazından şeytan bir parça çalmıştır. Namazda mümkün olduğunca secde yerine bakılmalıdır. Bazı hükümler:
Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi: Resûlullah aleyhissalatü vesselama namazda başı sağa sola çevirmenin hükmünü sordum. Peygamberimiz: “Bu, kulun namazından bir miktarını şeytanın kapıp aşırmasıdır” buyurdu. (Buhârî, Ezân 93, bk. Ebû Dâvûd, Salât 161)
Peygamber Efendimiz bir hadislerinde bu hususu şöyle açıklamışlardır:“Namazda iken sağa sola bakmaktan sakınınız. Çünkü sizden biriniz namaz içinde olduğu müddetçe Rabbine münâcat etmiş, yani gizli gizli O’nunla konuşmuş olur.” (Heysemî, Mecmaü’z-zevâid, 2/80)
Ebu Zerr : “Kul namazda iken Allah Teala hep ona yönelmiş halde bulunur. Kul sağa sola bakınca Allah da kulundan yüz çevirir” (Nesai, Sehv 10)
İbn-i Abidin; Namazda bakınmayı yasak eden delil Tirmizi’nin Hz. Enes (ra)’den rivayet ederek sahihlediği şu hadistir: “Sakın namazda bakınma! Çünkü namazda bakınmak helâk olmaktır. Mutlaka bakınmak lazımsa farzda değil de, hiç olmazsa nafilede olsun.”
Namazda Kuranı Teganni ile okumak haramdır. Peki nedir teganni ?
Teganninin hem sünnet, hemde haram olan iki çeşidi mevcuttur. Burada bahsedilen durum haram teganninin haram olan çeşididir. Teganniyi şu şeklide inceleyelim:
Sünnete uygun Teganni: Teganninin sünnet olanı, tecvidli olacak şekilde kuranı güzel okumaktır. Tecvide uygun şeklide ve sesini güzelleştirerek okumak sünnettir. Bir insan becerebiliyorsa mümkün olduğunca Allah kelamını düzgün ve güzel sesle okumaya gayret etmelidir.
Haram olan Teganni: Haram olan tegani, tecvide uygunsuz ve rasgele olacak şeklide kuranı gereksiz uzatmak, gereksiz yerlerde harflere basmak veya gereksiz yere harf ekleme/çıkarma şeklindedir. Kulağa hoş gelmesi için sesleri gereksiz yere gırtlakta tekrar etmek ve ırlamak haramdır. Kuranı- Kerimi ayrıca kulağa hoş gelmesi için musiki perdelerine uyacak şeklide okumak tegannidir ve kesinkes haramdır. Kuranı okurken gereksiz uzatmalardan kaçınılmalı, gereksiz yere harf ekleme ve çıkarmalardan uzak durulmalıdır. Bahsedilen bu durum ayetlerin mealini de tehlikeye sokabilir. Teganni edildiği için ayetin meali değişirse namaz bozulmuş olur. Örneğin;
(Elhamdü lillahi râbbil) diye â’yı uzatmak, anlamıı bozar. Bunun gibi, müezzinlerin (Râbbena lekel-hâmd) diyerek râb diye â’yı uzatmaları namazı bozar. Çünkü, Râb, üvey baba demek olup, (Allahımıza hamd ederiz) yerine (Üvey babamıza hamd ederiz) şeklinde anlam değişmiş olur. Mana değişmezse, namaz bozulmaz.
Bahsedilen bu durum harama sebep olan şeylerdir. Tecvide uygunsuz teganni etmek haramdır. Ayrıca teganni ile okunan kuranı, ezanı ve mevlidi dinlemek de günahtır. Kuranı tecvide uygun, sesi güzelleştirerek okumak caizdir ve iyidir.
Resulullah Efendimiz (a.s.m.) Kur’ân’ın güzel sesle süslenmesini emrederek şöyle buyururlar: “Sesinizi güzelleştirmek suretiyle Kur’ân okuyuşunuzu süsleyiniz.”
İmâm-ı Nevevî bu hususta şöyle der: “Uzatma sebebi ile kıraat sınırı aşılmadıkça Kur’ân’ın okunuşunda sesin güzelleştirilmesinin müstehab olduğuna âlimler ittifakla hükmetmişlerdir. Ancak bu sınır aşılırsa, hattâ tek bir harf fazla veya noksan okunursa o okuyuş haramdır.”
İmamın gereğinden yüksek sesle kıldırması
İmamın namazı ihtiyaçtan yüksek sesle kıldırması haramdır. Arkadaki cemaatin imamın okuduğunu duyması şart değildir.(Dürr-ül Muhtar)
İmamın cemaatin yetişmesi için namazı kasıtlı olarak uzatması
İmamın, henüz namaza duramayan cemaatin de namaza yetişebilmesi için namazı kasıtlı olarak uzatması mekruhtur.
Koşarak namaza yetişmeye çalışmak
Namaza yetişmek adına camiye koşarak gelmek mekruhtur. Namaza sükunetle gidilmeye özen gösterilmelidir.
Namaza giderken sükunetle, vakarla gidin; yetiştiğinizi kılın, yetişemediğinizi de kaza edin!.. uyarısı bizi telaştan uzak, sakince yürümeye davet etmektedir. Bu bakımdan camiye giderken, ya da cami içinde (niyete fırsat vermeyecek şekilde) telaşla safa koşmak pek uygun bulunmamıştır. “Sekinet ve vakar üzere gidin namaza” demiştir.
Farz ile sünnet arasında konuşmak veya oyalanmak
Sünnetle farz veya farzla sünnet arasında konuşmak veya oyalanmak mekruhtur. Sünnetin sevabını azaltır. Bu arada bir şey okumak da yine sevabı azaltır. Bazı âlimlere göre, sünnet hiç kabul olmaz; önceki sünneti tekrar kılmak lâzım olur. (Dürr-ül-muhtar)
Erkeklerin başı açık namaz kılması
Namazda erkekler mümkün mertebe başı takke tarzı birşey ile örtmelidir. Başı örtmek sünnet, örtmemek ise mekruhtur. Mekruh namazı bozmasada namazın sevabını azaltır. Başlık her hangi bir renk olabilir. Siyah başlık ise sünnettir. Takke, yün başlık, külah, kalensüve, kapüşon gibi başlıklar, sarığın yerini tutmazsa da, hiç olmazsa, başı örtmek sünneti, bunlarla yerine getirilmiş olur.
Erkeklerin kısa kollu (t-shirt veya kısa kollu gömlek) ile namaz kılması
Kolu sığalı veya kısa kollu gömlekle namaz kılmak mekruhtur. Mümkün mertebe kapalı olmalıdır.
Çıplak ayak ile namaz kılmak
Çıplak ayak ile namaz kılmak mekruhtur. Nalın veya mest ile kılmak çıplak ayak ile kılmaktan daha efdaldir. Yahudilerden ayrım ve onlara muhalefet etmek adına resulullah şöyle buyurmuştur:
(Yahudilere benzememek için namazları, nalın [bir cins ayakkabı] ile kılın) buyuruldu. Resulullah ve Eshab-ı kiram, sokakta giydikleri nalın ile kılarlardı. Nalınları temiz idi ve Mescid-i Nebi kum döşeli idi. Kirli nalınla girilmezdi. (Redd-ül-muhtar)
(Yahudiler, namaz kılarken nalın veya mest ile ayaklarını örtmezler. Siz onlara muhalefet edin, nalın veya mest giyinin!)[Müslim, Ebu Davud, Hakim, Taberani]
(Müşriklere muhalefet edin, namaz kılarken mestlerinizi giyin.)[Hakim]
(Nalını olmayan, mestlerini giysin.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İ. Ahmed]
Günümüzde bu çorap ile yerine getirebilmektedir.
Namazda Öksürmek
Namazda keyfi olarak öksürmek namazı bozar. Özürsüz olarak, keyfiyetten öksürmeye çalışmak ve boğaz hırıldatmak (tenahnuh etmek) namazı bozar. Fakat zorlama olmadan doğal olarak öksürmek veya sesindeki hırıltıyı giderip sesi güzelleştirmek, namazda olduğunu anlatmak ve yanlış okuyan imamı uyarmak için öksürmek namazı bozmaz.
Hazırlayan: F.İkiz , www.islamekseni.com
İstifade edilen kaynaklar: Dinimizislam, Sorularlaislamiyet, Diyanet …
www.islamekseni.com